wokół pramiejsca i praświatła

wernisaż w piątek, 3 marca 2023, o godz. 19.oo (wystawa dostępna do 24 marca)

Paweł Wyborski (ur. 1975 w Starogardzie Gdańskim, mieszka i tworzy w Gdańsku). Malarz i socjolog kultury. Autor niemal siedemdziesięciu wystaw indywidualnych w kraju i za granicą (w Holandii, Belgii i Stanach Zjednoczonych), uczestnik kilkudziesięciu wystaw zbiorowych (w Wielkiej Brytanii, Danii, Belgii, Francji, Stanach Zjednoczonych, Włoszech, Hiszpanii, Kazachstanie i Polsce). Wielokrotny laureat stypendium kulturalnego Miasta Gdańska, stypendium kulturalnego Prezydenta Starogardu Gdańskiego oraz nagród za działalność artystyczną. W 2020 finalista konkursowej wystawy „Beyond the Frame” w londyńskiej Orleans House Gallery. W tym samym roku zaproszony do międzynarodowego projektu „Nowa Ikona”, realizowanego przez warszawską Galerię Bohema przy wsparciu MKiDN. Od 2021 uczestnik grupy twórczej Międzynarodowe Warsztaty Ikonopisów w Nowicy. Jego prace znajdują się w kolekcjach publicznych (m.in. w Galerii Współczesnego Malarstwa Pomorskiego Muzeum im. ks. dr. Łęgi w Grudziądzu, Orleans House Gallery w Londynie, Płockiej Galerii Sztuki czy Świdnickiego Ośrodka Kultury w Świdnicy) oraz prywatnych w Polsce i na świecie.

Od samego początku mojej działalności malarskiej jednym z kluczowych wątków tematycznych pozostaje miejsce, zwłaszcza miejsce swoiste, naznaczone specyficznym porządkiem, o szczególnym ładunku symbolicznym, często definiowane w kategoriach metafizycznych. Te malarskie próby zawsze charakteryzowało dążenie do poszukiwania tego, co stałe i niezmienne, istniejącej poza warstwą dekoracji esencji, która określać miała fenomen przestrzeni. Z czasem ta refleksja, dzięki estetyce ikony, nabrała specyficznego odcienia, jako że stał się możliwym inny, przede wszystkim bardziej syntetyczny sposób spojrzenia na miejsce i krajobraz.

Cykl pejzaży i fasad (nazywanych także ikonopejzażami lub pejzażami metafizycznymi) był najwcześniejszą z moich serii prac inspirowanych  – w szerokim sensie – stylistyką ikony. Ich fundamentem jest przynależna ikonie świetlistość i immaterialność. W pejzażach metafizycznych materia zostaje wzięta w nawias na rzecz refleksji nad porządkiem, jaki wyłania się spod jej widzialnej warstwy. Pejzaże metafizyczne mają zasadniczy cel: opowiedzieć o miejscu językiem zbliżonym do ikonowego, w taki sposób, aby poprzez przedstawienie elementów krajobrazu odwołać się do szczególnej temperatury właściwej malarstwu ikonowemu. Wystylizowany krajobraz ma być naznaczony specyficznym porządkiem, jego nieruchomość, cisza i świetlistość wskazywać mają na pewną pozempiryczną aurę wiązaną zwykle z ikoną. I tak jak tradycyjna ikona odnosi się ku praobrazowi, tak w przypadku pejzaży tę idealną, niezmienną i wieczną przestrzeń można określić „pramiejscem”. Z drugiej strony charakterystyczna dla tych pejzaży pozostaje świetlistość, immanentne światło, które wydaje się nie mieć swojego naturalnego źródła, stąd i odwołanie do „praświatła”. Przyjmuję założenie, bliskie estetyce ikony, że nośnikiem światła ma być obraz sam w sobie, stąd też specyficzna konstrukcja malarska, na której oparte są pejzaże i fasady. Jej esencją jest warstwowość – rezultat olejnej techniki laserunkowej, dzięki której malowana scena składa się z kolejnych nakładanych na siebie elementów, warstwa po warstwie. Pejzaże metafizyczne z założenia mają być głębokie i warstwowe, a znaczeniowej głębokości i złożoności miejsca musi odpowiadać malarska warstwowość. Właściwą zatem dla tego cyklu okazuje się strategia budowania malarskiej głębi czyli transparentnej konstrukcji warstw, albowiem, jestem przekonany, że jedynie poprzez przenikalność luminescentnych powłok możliwe staje się opowiedzenie o świetle, które jest zasadniczym elementem pejzażu.